Giải mã câu chuyện CASA của ngành ngân hàng

Tốc độ tăng trưởng CASA một cách nhanh chóng đã và đang là một động lực tăng trưởng cho hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng thương mại trong những năm gần đây. Câu hỏi đặt ra lúc này đó là đâu sẽ là giới hạn cho tăng trưởng CASA của hệ thống ngân hàng. Để trả lời câu hỏi này thì đòi hỏi chúng ta cần phải có một cái nhìn khác về nguồn gốc CASA của ngân hàng.

Tóm lược

  • Tỷ lệ CASA trong xu hướng chuyển dịch tiêu dùng
  • CASA và cách tạo tiền của hệ thống ngân hàng

Tỷ lệ CASA trong xu hướng chuyển dịch tiêu dùng

Truyền thông trong những năm gần đây đã liên tục đưa tin về mức tăng trưởng CASA vượt trội của các ngân hàng, tuy nhiên thực tế trong hơn 6 năm qua thì mức CASA của hệ thống ngân hàng thực tế chỉ tăng từ mức 15% lên mức 22%. Điều đó cho thấy mức tăng trưởng CASA cao chỉ diễn ra ở cục bộ một số ngân hàng. Biểu đồ bên dưới cho thấy có một sự phân hóa lớn trong tỷ lệ CASA của các ngân hàng. Có những ngân hàng như Techcom, MB hay VCB có tỷ lệ CASA lên đến 50% nhưng cũng có nhiều nhiều ngân hàng chỉ có tỷ lệ CASA dưới 10%.  Phần lớn chúng ta sẽ lập luận rằng chính các việc triển khai các giải pháp số và các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng đã góp phần đẩy nhanh việc gia tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (tức CASA) trên bảng cân đối kế toán của các ngân hàng thương mại. Các ngân hàng nhanh chóng chuyển đổi số sẽ có nhiều lợi thế trong việc thu hút loại tiền gửi này.

      Xét về mặt vĩ mô thì sự gia tăng trong tỷ lệ CASA xuất phát từ sự chuyển dịch sang nền kinh tế tiêu dùng và hệ thống ngân hàng chuyển dịch mạnh sang xu hướng bán lẻ. Năm 2014 là năm đầu tiên mà GDP bình quân đầu người của Việt Nam vượt mốc 2000 USD/người. Đây là cột mốc đã được kiểm nghiệm ở các quốc gia đang phát triển khác, khi từ đây nền kinh tế của một quốc gia sẽ có sự chuyển dịch sang tiêu dùng. Khi đó, các hộ gia đình gia tăng chi tiêu và vay để chi tiêu, các doanh nghiệp đi vay để gia tăng sản xuất và các ngân hàng càng cho vay được nhiều hơn. Đây là lúc các chủ thể trong nền kinh tế: Người dân – Doanh nghiệp – Ngân hàng gắn chặt với nhau hơn bao giờ hết. Nhiều gia đình cũng bắt đầu quen với việc sử dụng các thẻ tín dụng, và mạnh tay hơn trong các khoản vay có giá trị lớn như vay mua ô tô, vay mua nhà…

CASA và cách tạo tiền của hệ thống ngân hàng

Trong cách suy nghĩ thông thường thì tiền gửi sẽ giúp tạo ra tiền vay. Nghĩa là khi có một người gửi tiền vào ngân hàng thì ngân hàng mới có thể dùng nguồn vốn đó để cho vay. Tuy nhiên, với nền kinh tế hiện đại với khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng thì tiền vay sẽ có thể tạo ra tiền gửi. Khi có một khách hàng yêu cầu một khoản vay mới thì khi các ngân hàng có thể tạo ra một hệ sinh thái tốt nơi người mua sẽ thanh toán cho người bán cũng có trong hệ thống ngân hàng ban đầu. Tiền gửi của người bán được phục vụ cho mục đích giao dịch sẽ tiếp tục được đặt trong hệ thống ngân hàng dưới dạng tiền gửi không kỳ hạn và tiếp tục chu chuyển trong hệ thống ngân hàng thông qua hoạt động thanh toán. Như vậy chính các khoản vay trong hệ sinh thái sẽ có thể góp phần đẩy nhanh việc tạo ra tiền gửi không kỳ hạn.  

      Mô hình cho vay theo chuỗi trong hệ sinh thái sẽ góp phần giải thích tại sao TCB có thể gia tăng lượng tiền gửi không kỳ hạn trong thời gian rất ngắn. TCB thực hiện cho vay theo chuỗi giá trị. Nghĩa là, trong trường hợp ngân hàng này thực hiện cho vay đối với các khách hàng là các doanh nghiệp bất động sản, TCB sẽ cho vay luôn cả đối với nhà cung cấp các nguyên vật liệu và người mua nhà và cả chủ đầu tư dự án bất động sản nói trên.

      Đầu tiên TCB hợp tác đối với các doanh nghiệp bất động sản hàng đầu để cung cấp các gói sản phẩm chuyên biệt cho họ. Trong trường hợp này doanh nghiệp có thể nhận được ngoài các gói tín dụng thông thường như là tư vấn phát hành trái phiếu doanh nghiệp để huy động vốn, đến các dịch vụ như là marketing và tư vấn pháp lý đến từ TCB. Sau đó, ngân hàng tìm đến các nhà cung cấp, nhà thầu và phân phối để cung cấp các dịch vụ tài chính và thanh toán cho toàn bộ chuỗi cung ứng này. Thông qua đó, các doanh nghiệp trong chuỗi các nhà cung cấp này có thể vừa đạt được mục tiêu tăng trưởng vừa có thể giảm được các chi phí rủi ro và chi phí giao dịch. Sau cùng, họ tìm đến đối tượng còn lại của hệ sinh thái bất động sản chính là khách hàng. Các sản phẩm và khuyến mại sẽ được xây dựng theo nhu cầu khách hàng, quy trình thẩm định và phê duyệt sẽ được đơn giản hóa cho đối tượng khách hàng này. Ngoài ra, TCB sẽ đặt các Hub và các chi nhánh chuyên môn hóa gần các dự án bất động sản để người tiêu dùng có thể vay và mua nhà ngay tại chỗ.

      Nhờ thực hiện cho vay theo chuỗi giá trị đến từng phân khúc như vậy, Techcombank đã làm giảm các tốn thất tín dụng, giảm chi phí thu hút và giữ chân khách hàng và tiền vẫn nằm trong hệ thống của ngân hàng, dưới dạng CASA. Dòng tiền chỉ được luân chuyển từ tài khoản tiền gửi không kỳ hạn của các doanh nghiệp bất động sản, nhà cung cấp và người tiêu dùng, sau đó ngân hàng sẽ cho vay lại đối với chính các doanh nghiệp và người tiêu dùng trong chuỗi bất động sản này luôn.

      Cũng nhờ chiến lược cho vay này, TCB đã thực hiện bán chéo các sản phẩm của mình. Khi theo dõi các khoản tiền gửi cũng như thông tin từ chuỗi giá trị, nên ngân hàng biết được khi nào một doanh nghiệp có thể có những khoản tiền nhàn rỗi và chưa đến hạn thanh toán các khoản nợ, nên họ có thể tư vấn cho các khách hàng để chào các sản phẩm tài chính để quản lý dòng tiền.

      Ngoài ra, nhờ sử dụng tốt chiến lược cho vay đối với chuỗi giá trị, nên trong cấu trúc tài chính, hệ số đòn bẩy của TCB đang thấp hơn rất nhiều lần so với với các ngân hàng khác. Nếu so với ba ngân hàng đang theo sau TCB về tỷ lệ CASA là MBB, MSB và VCB, hệ số đòn bẩy của TCB chỉ đạt mức 6 lần, trong khi đối với VCB là 13 lần và của ACB cũng là 12 lần. Việc chấp nhận một mức đòn bẫy tài chính thấp thể hiện việc công ty muốn cân bằng rủi ro danh mục cho vay vào hệ sinh thái các doanh nghiệp bất động sản. Mặc dù có mức đòn bẩy tài chính thấp tuy nhiên hiệu quả hoạt động lớn đã giúp Techcom vẫn luôn duy trì là một trong những ngân hàng có mức lợi nhuận tốt nhất trong các ngân hàng trong những năm qua.

      Như vậy, có thể thấy việc phát triển CASA của các ngân hàng thương mại không chỉ đến từ các giải pháp kỹ thuật liên quan đến các tiện ích thanh toán mà nó còn xuất phát từ việc các ngân hàng đang cho vay trong hệ sinh thái để hạn chế việc dòng tiền có thể chảy ra khỏi hệ thống ngân hàng, qua đó có thể góp phần gia tăng lượng CASA chỉ trong một thời gian ngắn.

Saigontimes, 05/2022

Chia sẻ: