Yếu tố đặc biệt của cổ phiếu ngành Ngân hàng ở Việt Nam

Thị trường chứng khoán chịu những ảnh hưởng rất quan trọng từ triển vọng của hệ thống ngân hàng. Khi ngành ngân hàng có những thuận lợi hoặc bất lợi liên quan đến các quy định điều hành của ngân hàng nhà nước thì thị trường chứng khoán sẽ phản ánh các vấn đề đó.

Tóm lược 

• Khác với thị trường các quốc gia phát triển khi cổ phiếu ngân hàng là một cổ phiếu giá trị thì cổ phiếu ngân hàng ở Việt Nam mang tính chất đầu cơ nhiều hơn.
• So sánh với các ngành nghề khác như hàng tiêu dùng, bất động sản, y tế thì ngành ngân hàng có mức tăng trưởng thấp hơn hẳn trong dài hạn.
• Cổ phiếu ngành ngân hàng không phải là một cổ phiếu đầu tư thuần túy sau khi chúng ta đã hiểu được mô hình của nền kinh tế của các quốc gia Châu Á, mà ở đó hệ thống ngân hàng đóng vai trò hạt nhân.

Chúng ta có thể thấy được ở đây đó chính là tính cơ hội của cổ phiếu ngân hàng tại Việt Nam nói riêng và các quốc gia Châu Á nói chung. Khác với thị trường các quốc gia phát triển khi cổ phiếu ngân hàng là một cổ phiếu giá trị thì cổ phiếu ngân hàng ở Việt Nam mang tính chất đầu cơ nhiều hơn. Do đóng vai trò là kênh dẫn vốn theo định hướng phát triển của chính phủ nên hiệu quả hoạt động của ngành ngân hàng tại Việt Nam gắn liền với chu kỳ kinh tế. Những giai đoạn nền kinh tế tốt thì ngành ngân hàng sẽ hưởng lợi như những giai đoạn mà nền kinh tế suy giảm thì nợ xấu sẽ bắt đầu bộc lộ và làm cho ngành ngân hàng trì trệ trong suốt một chu kỳ.

      Do chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị vốn hóa toàn thị trường nên biến động của cổ phiếu ngân hàng thường giúp thị trường tăng trưởng nhanh trong những giai đoạn thị trường phục hồi hoặc giai đoạn đầu cơ. Điều đó đã diễn ra cho các cổ phiếu ngân hàng của Việt Nam trong giai đoạn 2010-2015 vừa qua. Nhưng khi những yếu tố đầu cơ xuất hiện đặc biệt trong giai đoạn cuối 2017 thì cổ phiếu ngân hàng đã tăng trưởng rất nhanh, qua đó góp phần tạo mức tăng trưởng mạnh mẽ (nhưng thiếu bền vững) cho chỉ số chứng khoán chung. Nhìn vào biểu đồ bên dưới thì chúng ta có thể thấy vai trò dẫn dắt thị trường của nhóm cổ phiếu ngân hàng tại Việt Nam.

      So sánh với các ngành nghề khác như hàng tiêu dùng, bất động sản, y tế thì ngành ngân hàng có mức tăng trưởng thấp hơn hẳn trong dài hạn. Như chúng ta cũng thấy trong kết quả so sánh bên dưới khi phần lớn thời gian thì cổ phiếu ngân hàng đều tăng trưởng kém hơn so với chỉ số chung của thị trường.

Biểu đồ 1: So sánh danh mục cổ phiếu ngân hàng và VN index

      Thị trường chứng khoán chịu những ảnh hưởng rất quan trọng từ triển vọng của hệ thống ngân hàng. Khi ngành ngân hàng có những thuận lợi hoặc bất lợi liên quan đến các quy định điều hành của ngân hàng nhà nước thì thị trường chứng khoán sẽ phản ánh các vấn đề đó. Trong giai đoạn ngân hàng nhà nước có những chính sách để quản lý rủi ro của hệ thống ngân hàng với việc ban hành thông tư 13 và thông tư 36 liên quan đến việc quy định về tỷ lệ quy đổi các tài sản rủi ro, một trong những nhóm vay mà ngân hàng cho vay nhiều đó là lĩnh vực bất động sản. Khi ngân hàng điều chỉnh hệ số quản lý rủi ro lên 250% ảnh hưởng đến việc siết chặt cho vay lĩnh vực bất động sản đã ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường chứng khoán trong giai đoạn 2010 - 2014 đồng thời cũng dẫn đến sự đóng băng của thị trường bất động sản.

Biểu đồ 2: Mức tăng trưởng của nhóm cổ phiếu ngành ngân hàng

      Thực tế ngành ngân hàng không phải là một ngành nghề phù hợp cho những nhà đầu tư giá trị khi kết quả đầu tư trong quá khứ chỉ ra rằng kết quả đầu tư cổ phiếu ngân hàng đều thấp hơn hẳn so với các ngành nghề khác trong dài hạn. Điều đó cũng đúng cho tất cả các thị trường khác tại Châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Chỉ có Trung Quốc là hệ thống ngân hàng đang tăng trưởng mạnh cho mảng tín dụng tiêu dùng giống Việt Nam, nên mức tăng trưởng của ngành ngân hàng khá tốt trong thời gian gần đây. Hãy nhìn những thị trường mà vốn dĩ đã phát triển bão hòa như Nhật Bản và Hàn Quốc thì có thể thấy ngành ngân hàng có kết quả kém như thế nào. Các số liệu thống kê cho thấy cổ phiếu ngân hàng là một trong những ngành tăng trưởng thấp nhất của hai quốc gia này trong nhiều năm qua. Điều đó càng chứng minh rõ ràng hơn cho luận điểm của chúng tôi, rằng cổ phiếu ngành ngân hàng không phải là một cổ phiếu đầu tư thuần túy sau khi chúng ta đã hiểu được mô hình của nền kinh tế của các quốc gia Châu Á, mà ở đó hệ thống ngân hàng đóng vai trò hạt nhân.

Biểu đồ 3: So sánh cổ phiếu ngân hàng và chỉ số chứng khoán tại các nước