Giải mã các cấu thành tăng trưởng kinh tế
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong quý 3/2023, đã vượt xa các kỳ vọng ban đầu với GDP tăng 7,4%. Đằng sau con số ấn tượng này là sự đóng góp chủ đạo từ ngành công nghiệp, một yếu tố vẫn duy trì ổn định từ đầu năm đến nay. Tuy nhiên, việc theo dõi cấu thành trong mức tăng trưởng của công nghiệp có thể cho chúng ta nhiều điều cần lưu ý hơn. của tăng trưởng công nghiệp trong khi các ngành khác như nông nghiệp gặp nhiều khó khăn.
Trong quý 3/2023, tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt 7,4%, vượt xa mức dự báo 5,5% của nhiều tổ chức quốc tế trước những khó khăn diễn ra trong quý 3, đặc biệt là bão Yagi. Điều này đánh dấu một sự phục hồi đáng kể sau những khó khăn từ các yếu tố ngoại cảnh như biến động kinh tế toàn cầu và suy giảm của ngành nông nghiệp. Công nghiệp và dịch vụ là hai lĩnh vực chính đóng góp vào sự tăng trưởng này, trong khi mức tăng trưởng của nông nghiệp là rất hạn chế.
Phân tích các động lực tăng trưởng kinh tế
Một trong những yếu tố mà nhiều người chưa hiểu rõ là sự khác biệt giữa hai chỉ số quan trọng: chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) và chỉ số quản lý thu mua (PMI). Trong khi IIP ghi nhận mức tăng trưởng hơn 10% so với cùng kỳ, phản ánh thực tế sản xuất công nghiệp, thì việc PMI sụt giảm mạnh lại đưa ra nhiều yếu tố cảnh báo.
Việc PMI giảm về mức 50 vào cuối quý 3 cho thấy các doanh nghiệp đang bắt đầu điều chỉnh kế hoạch sản xuất và giảm lượng tồn kho, thể hiện sự lo ngại về nhu cầu giảm sút trong thời gian tới. Điều này cho thấy, mặc dù công nghiệp hiện đang là động lực chính cho tăng trưởng, nhưng tâm lý thận trọng của các nhà quản lý có thể dẫn đến khả năng tăng trưởng công nghiệp có thể sụt giảm trong những quý tiếp theo, điều chúng ta cần phải phân tích và theo dõi kỹ lưỡng. Sự chênh lệch giữa IIP và PMI phản ánh một bức tranh phức tạp về tương lai sản xuất, không chỉ dựa vào dữ liệu hiện tại mà còn phải xét đến các dự báo và tâm lý doanh nghiệp. Sự khác biệt rõ ràng giữa thực tế sản xuất hiện tại và những dự đoán cho tương lai, khiến chúng ta phải xem xét kỹ lưỡng hơn về các động lực tăng trưởng của nền kinh tế cũng như cấu thành tăng trưởng của các động lực tăng trưởng chính như công nghiệp.
Nguồn: widata.vn
Đồ thị ở trên thể hiện mức tăng trưởng kinh tế lũy kế 9 tháng của các động lực tăng trưởng chính, từ công nghiệp, nông nghiệp đến dịch vụ. Chúng ta có thể thấy mức tăng trưởng GDP lũy kế 9 tháng đã tăng lên mức 6.82%, cao hơn nhiều so với mức 4.24% cùng kỳ năm ngoái. Phần lớn sự cải thiện trong tăng trưởng đến từ sản xuất công nghiệp, nếu như 9 tháng đầu năm ngoái thì chúng ta tăng trưởng công nghiệp chỉ 1.65% thì mức tăng trưởng của lĩnh vực công nghiệp tăng lên đến 8.34%. Trong bối cảnh tiêu dùng trong nước và nền kinh tế toàn cầu vẫn nhiều khó khăn tuy nhiên các hoạt động sản xuất công nghiệp vẫn có thể duy trì mức tăng trưởng đột phá là một điều đáng mừng nhưng vẫn cần sự chú ý chi tiết về tính bền vững. Do hiện tại tiêu dùng cuối từ nhóm ngành dịch vụ vẫn trong giai đoạn thấp nhất trong nhiều năm do đó có thể tăng trưởng công nghiệp sẽ vẫn phải là động lực tăng trưởng tiếp tục trong thời gian tới.
Cấu thành tăng trưởng của lĩnh vực công nghiệp
Để đánh giá được động lực tăng trưởng của từng nhóm ngành công nghiệp nhỏ thì chúng tôi đã theo dõi chi tiết về dữ liệu IIP chi tiết của nhóm ngành khai khoán, công nghiệp chế biến chế tạo, sản xuất điện và cung cấp nước và xử lý rác thải. Ngoại trừ ngành khai khoáng suy giảm, trong khi công nghiệp chế biến, chế tạo, điện và nước lại phát triển mạnh mẽ, cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong cấu trúc tăng trưởng của lĩnh vực công nghiệp. Ngành khai khoáng giảm sút do ảnh hưởng của giá cả hàng hóa toàn cầu và nhu cầu trong nước giảm, trong khi các ngành như điện và chế biến chế tạo lại tăng trưởng nhờ vào sự bơm vốn tín dụng mạnh mẽ. Điều này cho thấy rằng không phải tất cả các ngành công nghiệp đều phát triển đồng đều, và sự phân bố tín dụng, đầu tư có vai trò quan trọng trong việc duy trì đà tăng trưởng tổng thể.
Chỉ số sản xuất công nghiệp IIP theo phân khúc các ngành giai đoạn 2023 - 2024
Nguồn: widata.vn
Tăng trưởng tín dụng trong quý 3/2023 đạt 8,5%, nhưng phần lớn tập trung vào lĩnh vực doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghiệp và sản xuất. Trái ngược với giai đoạn trước đây khi tín dụng tiêu dùng đóng vai trò chủ đạo, năm 2023 chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ của dòng tiền sang khu vực sản xuất và chế biến. Điều này cho thấy tầm quan trọng của các ngành công nghiệp đối với tăng trưởng kinh tế, cũng như vai trò của các ngân hàng trong việc hỗ trợ dòng tiền cho các doanh nghiệp chủ lực này. Sự phân bổ tín dụng hợp lý là một yếu tố thiết yếu giúp duy trì đà tăng trưởng.
Nếu theo dõi về mức tăng trưởng của từng nhóm ngành nghề công nghiệp bên trên thì chúng ta có thể thấy rằng mức tăng trưởng của các ngành nghề có tính chất “xoay vòng” trong năm 2024. Nếu như trong quý 1 thì ngành điện là nhóm ngành tăng trưởng vượt trội thì quý 2 là vai trò dẫn dắt thuộc về nhóm ngành công nghiệp chế biến chế tạo khi ngành điện bắt đầu tăng trưởng chậm lại. Đến quý 3 thì trong bối cảnh hai nhóm ngành trên giảm tốc thì nhóm ngành cung cấp nước lại tăng trưởng vượt trội để bù đắp. Sự linh hoạt và khả năng thích ứng của các ngành công nghiệp đã giúp Việt Nam tránh khỏi sự phụ thuộc quá lớn vào bất kỳ ngành nào, đảm bảo rằng sự tăng trưởng không bị gián đoạn bởi những biến động ngắn hạn.
Mức sinh lời của các cổ phiếu các nhóm ngành nghề công nghiệp cũng phản ánh được tính chu kỳ trong tăng trưởng của nhóm ngành ở trên. Các cố phiếu tiện ích đã có sự tăng trưởng tốt trong giai đoạn tháng 9 và tháng 10 vừa qua. Trong khi đó, nhóm ngành thực phẩm và may mặc sau tăng trưởng tốt trong 6 tháng đầu đã bắt đầu chững lại và giảm trong quý 3, tương ứng với mức sụt giảm tăng trưởng mà chúng ta đã phân tích ở trên.
Diễn biến Giá của các ngành công nghiệp trong năm 2024
Sự xoay vòng từng quý của mỗi nhóm ngành cho thấy động lực tăng trưởng của mỗi nhóm ngành công nghiệp có thể không đủ sức duy trì tăng trưởng đủ lâu để là động lực ổn định. Việc chỉ số PMI giảm mạnh như đã phân tích ở đâu bài cũng là một dấu hiệu lo lắng về việc khả năng khó duy trì tăng trưởng của các nhóm ngành nghề trong quý 4 nếu thiếu các giải pháp kích thích đầu tư phù hợp. Khi đó, vai trò của chính sách tiền tệ với các gói tín dụng hỗ trợ sẽ lại đóng vai trò quan trọng.
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong quý 3/2023 là một minh chứng cho sự phức tạp và linh hoạt của các động lực phát triển công nghiệp. Sự luân phiên phát triển giữa các ngành công nghiệp khác nhau và việc phân bổ tín dụng hợp lý đã giúp Việt Nam vượt qua những thách thức toàn cầu và giữ vững đà tăng trưởng cao trước khi chờ đợi sự phục hồi từ tiêu dùng cuối.
Lê Hoài Ân, CFA
Nguyễn Thị Ngọc An - Wiresearch
